Rolą nauczyciela w przedszkolu jest tworzenie dzieciom warunków, aby mogło ono ujawniać swoje potrzeby, problemy, wątpliwości i pragnienia. Od tego jakie wybierze pomoce dydaktyczne, metody pracy zależy dalszy rozwój dziecka. Może wybrać rzeczywistość opartą na schematach, zapamiętywaniu i odtwarzaniu, ale może też tak zaaranżować swoją pracę i przestrzeń dziecka, aby była ona dla niego pobudzająca, inspirująca i nienarzucająca gotowych rozwiązań. W ten sposób nie będzie ograniczał, ale wspierał aktywność twórczą dziecka i jego naturalny rozwój. Naprzeciw takiej edukacji wychodzi pedagogika freblowska. Jej twórcą jest Friedrich Wilhelm Froebel nazywany ojcem i prorokiem nowożytnego wychowania przedszkolnego. Był niemieckim pedagogiem, teoretykiem wychowania przedszkolnego. Swoją filozofię wychowania oparł na trzech głównych ideach: jedności wszechświata, szacunku dla dziecka i jego indywidualności oraz znaczenia zabawy w rozwoju dziecka.
Zakładał on, że pierwsze doświadczenia edukacyjne dziecka mają wpływ na jego późniejszy rozwój i osiągnięcia. Natomiast rolą dorosłego jest oddziaływanie wychowawcze poprzez odpowiednie organizowanie środowiska oraz stwarzanie dziecku warunków do poznawania świata. Froebel uważał, że dzieciństwo i przynależna mu zabawa jest cennym darem. Jest ona najważniejszym przejawem rozwoju dziecka. Wyzwala w nim radość, spokój i ma ogromne znaczenie. Koncentrując się na prawach naturalnego rozwoju dziecka opracował system nauki przez zabawę oraz stworzył materiał do realizacji tych zadań. Są to Dary Froebla, czyli pomoce do autoedukacji. Przestrzeń do jej rozwijania określił metaforycznie ogrodem. Nauczyciel – to ogrodnik, który pielęgnuje swoje rośliny stwarzając im warunki do rozwoju. Eliminuje wszystkie szkodniki, ale nie ingeruje w strukturę roślin tylko pozwala im naturalnie się rozwijać. Dzieci postrzegane są właśnie jako rośliny wymagające od ogrodnika tylko pielęgnacji i stwarzania im odpowiednich warunków do wzrostu. Froebel powiedział, że dzieci nie można traktować jak wosk, czy glinę, którą możemy modelować wg własnego uznania. To dziecko ma się stać kreatorem poprzez samodzielne stworzenie tego, co samo potrafi zrozumieć. Obecnie, pedagogika freblowska przeżywa w Polsce swój renesans, chociaż już 100 lat temu jej założenia były znane i stosowane przez nauczycieli.
Odkryłam ją w ubiegłym roku szkolnym biorąc udział z grupą sześciolatków w ogólnopolskich projektach edukacyjnych organizowanych przez Oddział Doskonalenia Nauczycieli im. F. Froebla w Lublinie. Realizując zadania projektu przekonałam się, z jaką radością i zainteresowaniem dzieci wykonują każdą pracę, a przede wszystkim jak rozbudza się w nich kreatywność, chęć działania, a co za tym idzie wzrasta poziom wiedzy i umiejętności. A wszystko to działo się podczas zabawy. Postanowiłam kontynuować przygodę z pedagogiką freblowską. Nazwałam ją przygodą, bo nie jest to żmudne uczenie tylko wartka, ciekawa praca dla nauczyciela i cudowna zabawa dla dzieci. Od września bieżącego roku pracujemy z programem „Dar zabawy” i realizujemy dodatkowo następny projekt edukacyjny „Programujemy”. Nie mamy kart pracy tylko karty zabawy. Nie mamy książeczek, tylko dary Froebla. To cudowne 10 pudełek wypełnionych ekologicznymi drewnianymi przedmiotami. Są tam graniastosłupy, walce, sześciany, piłeczki, patyczki różniące się długością i kolorami, i różne figury geometryczne również kolorowe. Wszystkie razem mają swój cel, logikę i nie są tylko zbiorem przypadkowych klocków do układania. Zabawa darami pozwala na rozwój myślenia, kreatywności, orientacji w przestrzeni, manipulowania, liczenia, poznawania właściwości przedmiotów. Wykorzystując dary nauczyciel daje dziecku możliwość swobodnego działania. On nie nakazuje, on otwiera dziecko dając mu odpowiednie narzędzie do działania. W procesie realizacji pedagogiki freblowskiej ważny jest również przebieg każdego dnia. Mamy więc atrakcyjne poranki, które zachęcają do późniejszego spotkania w kole. Powitanki, czyli nic innego jak zabawa ze śpiewem ucząca dni tygodnia bez żmudnego powtarzania po kolei, a przy okazji możemy też potańczyć i doskonalić się np. w stronności ciała. Mamy zespoły zabawowo – zadaniowe, a w nich różne rodzaje aktywności min. z darami i oczywiści mnóstwo aktywności twórczej z wykorzystaniem nietypowych materiałów i narzędzi. Chociaż minęły dopiero trzy miesiące naszego freblowania, to już widać pozytywne efekty. Pomysłowość, kreatywność, otwartość dziecka i dobra zabawa to nasza codzienność. Zachęcam Państwa do szerszego zapoznania się z nurtem pedagogiki freblowskiej. Dobrym miejscem na poznanie jest „Ogród pedagogiczny”- to blog, gdzie znajdziecie sporo ciekawych artykułów, zabaw, które możecie wykorzystać w domu. Stańcie się ogrodnikami, którzy z oddaniem pielęgnują swoje roślinki, żeby potem móc się cieszyć z rezultatów, tak jak ja cieszę się z moich Krasnoludków.
Danuta Rogowska – nauczyciel wychowania przedszkolnego
Bibliografia: